Bevat de koran "moderne wetenschap"?

Een algemene weerlegging van deze moslim-polemiek door Andy Bannister

Nu en dan duikt er een bijzonder betoog op. Het gaat om de bewering dat in de koran moderne wetenschap gevonden kan worden. Allerlei onderwerpen, van kometen tot astronomie, van embryologie tot geologie en nog meer, zouden terug te vinden zijn in verschillende soera’s. Dus, zo wordt geargumenteerd, moet de koran, omdat Mohammed deze wetenschap niet gekend kon hebben, goddelijk zijn.

De weerlegging van dit betoog, bestaat normaliter uit het ter discussie stellen van het wetenschappelijke onderwerp van gesprek (lees bijvoorbeeld het uitstekende werk van Andrew Vargo, wat elders op de Answering Islam site [i] s te vinden). Hoewel dit eenvoudig te doen is, wordt het een beetje vermoeiend om dit telkens weer te moeten doen. Daarom heb ik in dit korte artikel geprobeerd een weerlegging te geven van het concept van moderne wetenschap in de koran. Ik geloof dat de polemiek in zichzelf inherente logische tekortkomingen heeft en ik hoop dat de punten uit dit artikel bruikbaar zijn als embryologie, geologie of welke wetenschap dan ook, gebruikt wordt om de koran te bewijzen.

Hoe dan ook, er zijn zes inherente fouten in het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog:

  1. Wie het betoog aanhangt, laat geen ruimte over voor alternatieve interpretaties.
  2. Het betoog op zichzelf maakt Allah zwak.
  3. Het betoog betreft een moderne polemiek.
  4. Uiteindelijk vindt het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog geen wetenschap in de koran, maar gebruikt het wetenschap om de koran te beoordelen.
  5. Met selectieve interpretatie kan alles bewezen worden.
  6. Het toepassen van het betoog betekent dat de koran niet langer gezaghebbend is.

Ik hoop dat men dit artikel bruikbaar vindt. Wat ik zowel fascinerend als bemoedigend vond, was een deel van de respons van moslims op dit artikel. Er waren verscheidene die het in feite eens waren met wat ik zei en het oneens waren met hun collega’s die met dit betoog probeerden om de koran te promoten. Bijvoorbeeld een moslim genaamd Abdoelrahman Lomax schreef over het bovengenoemde vierde punt: “Dit is in feite de reden waarom onze geleerden over het algemeen de poging tot het afkondigen van wetenschap in de koran afwijzen.” Hij besloot vervolgens zijn antwoord aan mijn adres met de woorden: “In feite heeft Andy gewoon gelijk.”

1.  Wie dit betoog aanhangt, laat geen ruimte over voor alternatieve interpretaties

Alleen al de aard van de koran brengt met zich mee dat moslims vaak een verschillende interpretatie hebben over de betekenis van een bepaald vers. Daar is niets mis mee; exegese is vaak een moeilijke bezigheid vol mogelijke valkuilen, vooral als we de exacte historische context waarin het vers overgeleverd is, niet kennen. Denk bijvoorbeeld aan Dhoel-Qarnain in de koran. Moslims zijn verdeeld over wie deze mysterieuze reiziger, genoemd in soera 18, eigenlijk is. Sommigen (o.a Yusuf Ali) geloven dat hij Alexander de Grote is. Anderen zijn het hier niet mee eens en hebben andere theorieën over zijn identiteit, zoals Cyrus de Grote. Er is voldoende ruimte voor een gezond debat.

Echter, zij die het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog verkondigen, vertrouwen niet op wat een bepaald vers zegt, maar op hun eigen interpretatie. Het zou eigenlijk beter zijn hun positie te omschrijven als “Geloof in de interpretatie dat de koran moderne wetenschap bevat en aantoont dat Allah bestaat”. Tot nu toe is er nog geen enkele tekst in de koran gevonden die onomstotelijk wetenschap bevat (punt 2 hieronder gaat hier verder op in).

Laten we soera 25:53 eens bekijken:

En Hij is het die twee wateren heeft doen stromen, het ene zoet en het andere zout, en tussen hen heeft Hij een afscheiding en een versperring geplaatst. [ii]

De moslim waarmee ik in discussie was (daarna gesteund door verscheidene anderen) redeneerde als volgt:

Het bovengenoemde vers uit de koran verwijst duidelijk naar het samenkomen van grote rivieren en de grotere zeeën en oceanen, waarbij de rivier in sommige gevallen mijlenver de zee in stroomt zonder dat deze twee waterentiteiten mengen. Het is in deze tijd een door wetenschappers erkend fenomeen waarvan ook de koran duidelijk en onloochenbaar aangeeft wat de reden hiervoor is. Het zoete karakter van de ene en het zoute karakter van de andere, oftewel, in moderne wetenschappelijke bewoordingen, het verschil in specifieke zwaartekracht tussen beide entiteiten. Dit is tevens de verklaring die moderne wetenschappers hiervoor geven. (Suleiman, in “Scientific facts and Qur’an”. Soc.religion.islam, 4 november 1999)

Echter, als we verschillende Engelse vertalingen van de koran bekijken, moet je vaststellen dat het in dit vers niet over zeeën maar in overeenstemming met het Arabisch over waterentiteiten gaat (met dank aan een moslim die me hierop wees):

YUSUFALI: It is He Who has let free the two bodies of flowing water: One palatable and sweet, and the other salt and bitter; yet has He made a barrier between them, a partition that is forbidden to be passed.

PICKTHAL: And He it is Who hath given independence to the two seas (though they meet); one palatable, sweet, and the other saltish, bitter; and hath set a bar and a forbidding ban between them.

SHAKIR: And He it is Who has made two seas to flow freely, the one sweet that subdues thirst by its sweetness, and the other salt that burns by its saltness; and between the two He has made a barrier and inviolable obstruction

Om nu te komen tot een werkbare “modern wetenschappelijke” interpretatie, moet men volhouden dat het niet gaat om twee zeeën of twee watervlakten, maar dat één van beide een rivier is. Het Arabisch maakt dit onderscheid niet. Waarom is dit belangrijk? Omdat om moderne wetenschap in dit vers te vinden, Suleiman en anderen moeten blijven volhouden dat één waterentiteit een rivier (zoet water) en één waterentiteit een oceaan (zout water) is. Pas dan kunnen ze het idee introduceren van een zoetwater rivier die de zee instroomt zonder te mengen. Laten we vervolgens het punt of het water nu wel mengt (zoals ik zou beweren), of dat het niet mengt (zoals Suleiman et al. zouden beweren) naast ons neerleggen. Er is namelijk een fundamenteler punt. Als het Arabisch niet specifiek aangeeft dat één van beide een rivier betreft, is er namelijk een veel eenvoudiger interpretatie:

  1. De eerste “zee” of “waterentiteit (body of water)” of “bahr” (in het Arabisch) in het vers is de Rode Zee (dichtbij Mekka en Medina), die Mohammed kende en die zout is.
  2. De tweede “zee” of “waterentiteit (body of water)” of “bahr” in het vers zou een locale watervlakte met zoet water kunnen zijn (er zijn genoeg oases waaruit gekozen kan worden).
  3. Deze tweede “zeeën” of “waterentiteiten” of “bahr” zijn gescheiden door land, dit is de genoemde afscheiding.
  4. Derhalve is soera 25:53 feitelijk een opmerking van Mohammed over het wonder (zoals hij het zag) dat Allah in staat was geweest om zoet en zout water te scheiden.

Deze interpretatie heeft een aantal voordelen ten opzichte van de redenering die door Suleiman en anderen wordt aangedragen dat dit vers een modern wetenschappelijk wonder bevat. Deze voordelen zijn:

  1. Suleiman beweerde dat Mohammed waarschijnlijk nooit een rivier de zee in had zien stromen (hij “leefde op duizenden mijlen afstand rivieren en zeeën” volgens Suleiman’s eerste stellingname op 4 november 1999). Als Suleiman het bij het rechte eind heeft in deze bewering, klopt dit goed met mijn, hierboven gegeven, interpretatie dat in Mohammeds beleving zoet en zout water niet bij elkaar komen.
  2. Het betekent dat soera 25:53 zowel in de tijd waarin het geschreven is (600 AD), als vandaag toepasbaar is. De moslims die het vroeger lazen, konden het, evenals de moslims vandaag, begrijpen en hun God prijzen voor Zijn voorzienigheid. De alternatieve interpretatie brengt echter met zich mee dat dit vers gedurende 1300 jaar betekenisloos was, totdat in onze tijd, met behulp van moderne wetenschap, de betekenis verklaard kon worden. Dat houdt tevens in dat de koran niet voor iedereen in elke tijd relevant was.
  3. Het verklaart waarom Mohammed soera 25:53 schreef. Zonder kennis te hebben van rivieren en zeeën die al dan niet mengen, kon hij echter wel het belang van zoet water begrijpen. Het is volkomen begrijpelijk waarom hij de beschikbaarheid van zoet water, gescheiden van het ondrinkbare zoute water, als een voorbeeld van Allah’s voorzienigheid ziet en de moeite van het vermelden waard vindt.

Om soera 25:53 te kunnen gebruiken om het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog te kunnen onderbouwen, moet deze laatste interpretatie verworpen worden, ten koste van de eerste, met niet meer echte argumenten ten gunste van de eerste interpretatie dan dat het wel waar moet zijn omdat het om een wonder gaat. (Merk op: Suleiman’s interpretatie bewijst niet dat de koran een wonder bevat, maar enkel dat zijn interpretatie ervan iets speciaals is).

2.    Het betoog op zichzelf maakt Allah zwak

Als Allah van plan was geweest om moderne wetenschap te gaan gebruiken om de koran te bewijzen, waarom heeft hij het dan niet gedaan op een manier die niet afhankelijk is van de slimme exegese van de voorstanders van dit betoog? Sterker nog, Allah had het kunnen doen op zo’n manier dat er geen twijfel over kon bestaan. Waarom zou hij niet de TV voorspellen met een vers als: “Spreek: men zal naar beelden kijken die bewegen in een klein kastje in de hoek van hun woning”. Of over de maanlandingen “Spreek: mensen zullen op de maan lopen en een vlag daarop planten”. Ziet u, zulke verzen zouden onweerlegbaar zijn, in tegenstelling tot de huidige situatie, die vereist dat a) een nogal verwrongen exegese van deze “wonder”verzen gegeven wordt en b) dat zij die ze interpreteren categorisch moeten volhouden dat hun en alleen hun interpretatie juist is (vaak voorbijgaand aan wat moslim-exegeten en geleerden gedurende 1000 jaren beweerd hebben).

Op andere plaatsen is de koran als het om andere onderwerpen gaat glashelder. Beschouw bijvoorbeeld soera 3:2:

Allah! Er is geen God, dan Hij, de Levende, de Zelfbestaande.

Niemand kan anders beweren dan dat dit vers beweert dat Allah de enige god die levend en standvastig is. Het is volledig duidelijk wat dit betekent. Als de koran een “wetenschappelijk wonder” bevat, zou dat een geweldig bewijs zijn voor het door moslims beweerde goddelijke auteurschap van de koran. Nu is dit wonder kennelijk goed verborgen en vereist het slimme exegese en interpretatie om het te vinden. Dit versterkt het betoog dan niet echt, toch? Als Allah gewild had dat er wetenschap in de koran was, dan zou het duidelijk neergeschreven zijn.

 3.   Het betoog betreft een moderne polemiek

Ik vind het erg interessant dat het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog iets van de laatste tijd is. Is er een moslimgeleerde te vinden die dit argument vijfhonderd jaar geleden naar voren schoof? Of tweehonderd jaar geleden? Of zelfs maar honderd jaar geleden? Antwoord: Waarschijnlijk niet. De reden hiervoor is dat het een moderne polemiek betreft. Hoewel wetenschap geen recent iets is, is dit betoog het wel. Waarom? Omdat pas recent moslims ontdekten dat mensen de koran begonnen te bevragen in plaats van haar blind te accepteren. Er is behoefte gekomen aan meer bewijzen van haar “goddelijke auteurschap”, bewijzen die kunnen aansluiten bij een wetenschappelijk westerse denkwijze, aangezien de islam probeert door te dringen in het Westen. Om die reden is dit betoog naar voren gekomen.

Een interessante gedachte is deze: Het feit dat het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog een moderne polemiek betreft, bewijst niet perse dat het betoog fout is, maar het zadelt moslims die het pogen toe te passen met een interessant probleem op. En dat probleem is deze dat als ze niet voorzichtig zijn, ze de koran binden aan een bepaald tijdperk. Kijk maar; als Allah de intentie had om wetenschap op te nemen in de koran als een aanwijzing, dan moeten -naar ik aanneem- over honderd jaar moslims nog steeds in staat zijn om “moderne” wetenschap te ontdekken. Nu de wetenschap zal vooruitgang boeken. Dus beschouw het volgende:

Nu het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog in de afgelopen 30 jaar erg populair geworden is, zijn er indrukwekkende aantallen verzen aangehaald. Laten we nu aannemen dat 20 nieuwe verzen per jaar worden aangedragen als zouden ze wetenschap bevatten. Dat betekent dat (gegeven het getal van 30 jaar) al meer dan 90 % van deze verzen verbruikt is en dat in minder dan 5 jaar tijd, geen bronmateriaal meer over zal zijn. Zie je wat dat betekent? Dat over tien jaar, terugkijkend op de moslim-historie van 700 AD tot 2010 AD, men zal constateren dat de koran kennelijk sprak over moderne wetenschap van 1970 tot 2002 en daarna stil viel over dit onderwerp, dat de openbaring uitgeput was. Wat vertelt dat ons? Dat het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog een moderne discussie betreft, beperkt tot een korte tijdsperiode, die binnenkort uit zichzelf verdwijnt wanneer het bronmateriaal opgedroogd is.

4.  Uiteindelijk vindt het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog geen wetenschap in de koran, maar gebruikt het wetenschap om de koran te beoordelen

Het betoog over de exacte betekenis van soera 18:86 bewijst dit punt prachtig:

"Until, when he reached the setting of the sun, he found it set in a spring of murky water: Near it he found a People: We said: "O Zul-qarnain! (thou hast authority,) either to punish them, or to treat them with kindness."" (Yusuf Ali) [iii]

Er zal natuurlijk geen moslim zijn die beweert dat dit vers wetenschap bevat. Waarom? Omdat we, aan het begin van de 21 e eeuw, heel goed weten dat geen mens de plaats kan bereiken waar de zon ondergaat. Stel dat een vliegtuig snel genoeg is, dan kunnen we zelfs de zonsondergang “najagen” (of zelf er voorbij gaan). En we weten natuurlijk heel goed dat de zon niet ondergaat in modderige poelen, meren of in wat voor water dan ook. Goed, maar hier komt de moeilijkheid: wat moslims doen in deze discussie is het gebruiken van wetenschap om de koran te beoordelen. De verzen die wetenschappelijk schijnen worden uitgeroepen tot een wonder. De verzen die dit lijken tegen te spreken, worden uitgelegd als zijnde metafysisch of metaforisch of wat dan ook. Bijvoorbeeld:

Zie je het probleem? Moslims beweren dat de koran Gods definitieve openbaring is, die een gids voor het leven is en voor alles wat waar is. Toch spreken zij die het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog volgen als zodanig dit fundamentele dogma van de islam tegen. Logischerwijs moeten zij beweren dat de wetenschap, en niet de koran, de ultieme waarheid is en gebruiken ze de eerste om de laatste te beoordelen.

5.   Met selectieve interpretatie kan alles bewezen worden

Zoals ik al uitlegde in het hierboven genoemde punt 4, steunt het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog op selectieve exegese, waarbij die verzen uitgepikt en gebruikt worden die bruikbaar lijken, daarbij de verzen negerend die moeilijkheden veroorzaken. Met exact dezelfde methode kan men alles bewijzen. Veronderstel dat ik de mensen wil overtuigen dat ik een profeet ben die in staat is de toekomst te voorspellen. Ik schreef dit artikel voorafgaand aan een belangrijke voetbalwedstrijd Engeland - Schotland die plaatsvond in Groot Brittanië op 14 november 1999. Denk je in dat ik voor de wedstrijd drie zinnen had opgeschreven:

1.            Engeland zal winnen

2.            Schotland zal winnen

3.            Het wordt gelijk spel

Dan zou ik na de wedstrijd (waarbij Engeland met 2-0won) gewoon zeggen: “Zin 2 en 3 waren metaforisch. Ik heb nooit bedoeld dat ze letterlijk genomen moesten worden. In zin 1 had ik het over de feiten. Dus ik ben een profeet.” Je hoeft niet geniaal te zijn om de fundamentele fout in deze redenering te zien. Toch vertrouwen zij die het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog verkondigen op exact dezelfde redenering. Toon ze een dozijn verzen in de koran die wetenschap tegen schijnen te spreken (degene waar ik vaak op wijs is soera 18:86, hierboven aangehaald) en ze zullen beweren “het is fictie, een verhaal” of “het is metafysisch” of tal van andere mogelijkheden. Als het op correcte en fatsoenlijke exegese aankomt, heiligt het doel niet de middelen.

6.   Het toepassen van het betoog betekent dat de koran niet langer gezaghebbend is

Als sommige moslims beweren dat de koran moderne wetenschap bevat en derhalve een wonder is, is er nog een ander probleem. Het logische gevolg van hun bewering is dat de koran niet langer gezaghebbend is. Laten we bijvoorbeeld veronderstellen dat soera 25:53 het heeft over de wetenschap van oceanen. Echter, het is slechts één zin. Om meer over het onderwerp te weten te komen moeten we buiten de koran bronnen raadplegen. Er is een rijkdom aan tijdschriften, boeken en wetenschappelijke artikelen die we zouden kunnen lezen om meer te ontdekken dan wat de koran ons leert over dit onderwerp. Dit leidt dan vanzelf tot de vraag: Als we van een bepaald onderwerp in de koran meer kunnen leren door elders te lezen, dan waarom ook niet bij andere onderwerpen? Hoe kan een moslim beweren dat de koran een volledige leidraad is voor het leven? Misschien moeten we ook nog ergens anders lezen? Hoe kunnen ze weten dat de koran ons alles leert wat we moeten weten over de natuur van God? Of over hoe hij wil dat wij leven? Misschien moeten zij wel elders lezen om een volledig beeld te krijgen? En ga zo maar door. Het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog vernietigt het gezag van de koran.

Conclusie

Het is onmogelijk om een geïsoleerde stelling te bewijzen. Er zijn altijd consequenties en implicaties bij de stellingname die je kiest of verkondigt. Dit klopt zeker voor het moderne-wetenschap-bewijst-de-koran-betoog. Voor veel moslims klinkt het in theorie goed en keurig en als het waar was, zou het inderdaad een bewijs ten gunste van de koran zijn. Echter, voor een moslim die verkiest om dit betoog te gebruiken, zijn de logische consequenties gruwelijk; het is beperkend, het degradeert God, het plaatst wetenschap boven de koran, het bewijst uiteindelijk niets en bovenal, het neemt het gezag van de koran op elk terrein weg. Als betoog is het zowel zwak als gevaarlijk en daarom geloof ik dat het maar beter door moslims vermeden kan worden.

Voetnoten
[i]   (Nog) niet op Nederlandstalige sectie te vinden.

[ii] Korancitaten zijn uit de Nederlandstalige interpretatie van de koran die op het web te vinden is.

[iii] Noot van de vertaler:

Opvallend is te zien hoe de vertaler van de Nederlandstalige verklaring van de koran zoals die op het web beschikbaar is deze tekst interpreteert:

Totdat hij het verste punt in de richting van de ondergaande zon bereikte, en deze in een bron van modderig water zag ondergaan, waarbij hij een (ongelovig) volk aantrof. Wij zeiden: "O, Zol-Qarnain, bestraf hen of behandel hen met vriendelijkheid.” (Vet is toevoeging van mij)

Zou ik deze tekst overnemen in dit vertaalde artikel dan zou inderdaad dit punt niet gemaakt kunnen worden met deze soera. Echter, andere Nederlandstalige verklaringen van de koran staan dichter bij de originele betekenis, zoals die van Fred Leemhuis, die de tekst als volgt weergeeft:

Totdat hij, toen hij de plaats van de plaats van de zonsondergang bereikte, vond dat zij onderging in een bron van modder en daarbij trof hij mensen aan. Wij zeiden: Jij met de twee horens, of jij bestraft, of jij behandelt hen goed.

Echter, om de schijn van manipulatie te vermijden geef ik de soera van Yusuf Ali rechtstreeks weer zoals die in het originele artikel staat vermeld. (Met dank aan de moslim lezer die mij hierop attendeerde).